Бодлого 1 (Иргэний эрх зүй)

Áîäëîãî 1.

Á Ä-ä ººðèéí ºì÷ëºëèéí 4 ºðºº îðîí ñóóöûã õóäàëäàõààð áîëæýý. Á-ãýýñ Ä 4 ºðºº îðîí ñóóöûã 100 ñàÿ òºãðºãººð õóäàëäàæ àâàõààð òîõèðîëöñîí áîëîâ÷ ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéã õóäàëäàõ õóäàëäàí àâàõ ãýðýýã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëýõýä áîëîí óëñûí ýðõèéí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõýä òºëºõ õóðààìæèéã õýìíýõèéí òóëä õóäàëäàõ õóäàëäàí àâàõ ãýðýýã 60 ñàÿ òºãðºãººð õèéæýý. Îðîí ñóóö ºì÷ëºõ ýðõèéã Ä-ä øèëæ¿¿ëýõýýñ ºìíº Á Ä-ãýýñ 100 ñàÿ òºãðºãèéã íýõýõýä Ä òºëºõººñ òàòãàëçæýý.

Àñóóëò: Èíãýõ íü ¿íäýñëýëòýé þ¿?

Áîäîëò:

Ýíýõ¿¿ õàðèëöàà íü ãýðýýíèé ýðõ ç¿éí õàðèëöàà áàéíà. Áîäëîãûí ºãºãäºëä Á Ä õî¸ð íü îðîí ñóóöàà 100 ñàÿ òºãðºãººð õóäàëäàõààð òîõèðîëöñîí áîëîâ÷ õóäàëäàõ õóäàëäàí àâàõ ãýðýýãýý 60 ñàÿ òºãðºãººð õèéæ áàéãààãààð ãàð÷ áàéíà. Ýíäýýñ õàðàõàä áèä õî¸ð ãýðýýã øàëãàõ ¸ñòîé áîëæ áàéíà.

60 ñàÿ òºãðºãèéí ãýðýý: Áîäëîãûí ºãºãä뺺ñ õàðàõàä òàëóóäûí õ¿ñýë çîðèãèéí íýãäýë íýãäñýí áºãººä ãýðýýíèé ãîë íºõöºë áîëîõ òîî õýìæýý, ¿íý, öàã õóãàöàà äýýð ñàíàë íýãäñýí áàéãààãààð ãàð÷ áàéãàà ó÷ðààñ ãýðýý áàéãóóëàãäñàí ãýæ ¿çíý. Ãýâ÷ ýíý õýëöëèéã 100 ñàÿ òºãðºãèéí ãýðýýã õàëõàâ÷ëàõûí òóëä õèéñýí áàéãàà ó÷ðààñ ÈÕ 56.1.3 äàãóó õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ õýëöýë áîëíî. ªºð õýëöèéã õàëõàâ÷ëàõ çîðèëãîîð õèéñýí õýëöýë íü õèéãäñýí ¿åýñýý õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ áàéäàã.   

100 ñàÿ òºãðºãèéí ãýðýý: Áîäëîãûí ºãºãäºëä Á Ä õî¸ð íü 4í ºðºº îðîí ñóóöàà 100 ñàÿ òºãðºãººð õóäàëäàí àâàõààð òîõèðîëö÷ýý ãýæ ãàð÷ áàéãàà ó÷ðààñ ýíä òàëóóäûí õ¿ñýë çîðèãèéí èëýðõèéëýë íýãäýæ ãýðýý áàéãóóëñàí ãýæ ¿çíý. Ãýðýý áàéãóóëàãäñàí áàéãàà áîëîâ÷ õ¿÷èí òºãºëäºð áàéäëûã ¿ã¿éñãýõ íºõöºë áàéäàë áàéãàà ýñýõèéã øàëãàõ õýðýãòýé. Áîäëîãûí ºãºãäºëä ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠õóäàëäàõ õóäàëäàí àâàõ ãýðýý áàéãóóëæ áàéãàà ó÷ðààñ ãýðýýã çààâàë áè÷ãýýð áàéãóóëæ, óëñûí ýðõèéí á¿ðòãýëèéí ãàçàð á¿ðòã¿¿ëýõ ¸ñòîé áàéäàã. Ìàíàé òîõèîëäîëä ãýðýýã áè÷ãýýð áàéãóóëñàí ãýæ çààãààã¿é áîëîí, 60 òºãðºãèéí ãýðýýã áàéãóóëæ ýä õºðºíãèéí óëñûí ýðõèéí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëñýí ãýæ ºãºãäñºí áàéãàà ó÷ðààñ ýíý ãýðýýã áè÷ãýýð áàéãóóëñàí ãýæ ¿çýõ ¿íäýñëýë áàéõã¿é áàéíà. Õýäèéãýýð õàëõàâ÷ëàãäàæ áóé õýëöýë á¿õýí õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ áàéõ àëáàã¿é áîëîâ÷ ìàíàé òîõèîëäîëä ÈÕ 56.1.8 –ûí äàãóó õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ õýëöýë áîëæ áàéíà.

¯Ð įÍ: Õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ õýëöëýýñ øààðäàõ ýðõ ¿¿ñäýãã¿é ó÷ðààñ Á Ä õî¸ð íü õàðèëöàí áèå áèåíýýñýý øààðäàõ ýðõã¿é áîëæ áàéíà. Á Ä õî¸ðûí õîîðîíä áàéãóóëñàí ãýðýýí¿¿ä íü áàéãóóëñàí ¿åýñýý õ¿÷èí òºãºëäºð áîëæ áàéíà.               

  

Áîäëîãî 2.

À íýãýí òîìîîõîí êîìïàíèéí øèíý æèëèéí ¿äýøëýãò îðîëöîõ áîëñîí òóë ººðèéí íàéç Á-ãýýñ ñóâäàí õ¿ç¿¿íèé ç¿¿ëòèéã íü õýðýãëýõýýð ãóéí àâ÷ýý. Ãýâ÷ À-ä ìºí㺠èõ õýðýãòýé áàéñàí òóë Á-ãèéí ç¿¿ëòèéã áóöààæ ºãºõ õ¿ñýëã¿é áàéñàí áºãººä óëìààð ç¿¿ëòèéã ¿íýò ýäëýëèéí äýëã¿¿ðò õóäàëäàõààð ñàíàë áîëãîæýý. Äýëã¿¿ðèéí àæèëòàí Ö ç¿¿ëòèéí ýçýí Á ãýäãèéã ìýäýýã¿é áàéñàí ó÷èð ç¿¿ëòèéã õóäàëäàí àâ÷ýý. Õýäýí õîíîãèéí äàðàà äýëã¿¿ðèéí ýçýí Ä àëáàí àæëàà𠺺ð õîò ðóó ÿâñàí áàéñíàà ýðãýí èðæ ç¿¿ëòèéã íü ¿çýí ýíý íü Á-ãèéíõ ãýäãèéã ìýäæýý. Ó÷èð íü Á-òýé òàíèë áàéñàí áàéíà. À-ã îëîõ ãýæ îðîëäñîí áîëîâ÷ À àëü õýäèéí ìºí㺺 àâààä çóãàòààñàí áàéæýý. Èíãýýä ç¿¿ëòèéã äýëã¿¿ðèéí ýçýí ººðòºº ¿ëäýýõýýð øèéäæýý.

Àñóóëò: Á Ä-ãýýñ ç¿¿ëòèéã ººðò íü ýðã¿¿ëýí ºãºõèéã øààðäàõ ýðõòýé þó?

Áîäîëò:

            Áîäëîãûí ºãºãä뺺ñ õàðàõàä ýíýõ¿¿ õàðèëöàà íü ýä þìñûã ºì÷ëºõ, ýçýìøèõòýé õîëáîîòîé èðãýíèé ýðõ ç¿éí õàðèëöàà áàéíà. Áîäëîãûí ºãºãäºëä ç¿¿ëòíèé ºì÷ëºã÷ Á-ãýýñ íàéç À íü ç¿¿ëòèéã íü ò¿ð õýðýãëýõýýð ãóéí àâ÷ áàéãààãààð ãàð÷ áàéíà. Ýíäýýñ ýðõ ç¿éí õàðèëöàà ¿¿ñ÷ áàéíà. À íü àâñàí ç¿¿ëòýý õóãàöààíä íü á¿ðýí á¿òýí ýðã¿¿ëýí ºãºõ ¸ñòîé áàéñàí áîëîâ÷ òýð ºãººã¿é ó÷ðààñ òýð õóóëü áóñ ýçýìøèã÷ áîëíî. Õóóëü áóñ ýçýìøèã÷òýé õèéñýí ÿìàð ÷ ýðõ ç¿éí õàðèëöàà (õóäàëäàõ õóäàëäàí àâàõ ãýðýý ã.ì) õóóëü ¸ñíû áàéæ òààðàõã¿é.

Áîäëîãûí ºãºãäºëä Á íü ç¿¿ëòèéã ¿íýò ýäëýëèéí äýëã¿¿ðèéí àæèëòàí Ö-ä õóäàëäæýý ãýæ ãàð÷ áàéíà. Ýíäýýñ õàðàõàä äýëã¿¿ðèí àæèëòàí Ö øóäàðãà ýçýìøèã÷ áîëæ áóé ìýò áîëîâ÷ ¿ã¿é þì. Ó÷èð íü ÈÕ 89.2-èéí äàãóó Ö íü Ä-ãýýñ á¿ðýí ýðõ îëãîãäñîíû äàãóó ýçýìøèã÷ áîëæ áàéãàà þì. Áîäëîãûí ºãºãäºëä Ä íü À-ã òàíüäàã ãýæ ãàð÷ áàéíà. Òèéì ó÷ðààñ Ä íü ç¿¿ëòèéã ýçýìøèõ ýðõã¿é ãýäãýý ìýäýæ áàéãàà áîëíî. Ýíäýýñ Ä íü øóäàðãà áóñ ýçýìøèã÷ áîëîõ íü õàðàãäàæ áàéíà. Øóäàðãà áóñ ýçýìøèã÷èéí îíöëîã òàë íü ýä ç¿éëèéã ýçýìøèõ ýðõã¿é ãýäãýý àíõíààñàà ìýäýæ áàéäàãò îðøèíî.

            ¯Ð įÍ: Ìàíàé òîõèîëäîëä Á íü ºì÷ëºõ ýðõýý àëäààã¿é áîëíî. ªì÷ëºã÷èéí õ¿ñýë çîðèãîîñ ãàäóóð ýä ç¿éëñèéã îëæ àâñàíààð ºì÷ëºã÷èéã ºì÷ëºõ ýðõã¿é áîëãî÷èõíî ãýæ áàéäàãã¿é. Òèéìýýñ Á íü ÈÕ 95.1-èéã ¿íäýñëýí ÈÕ 106.1-èéí äàãóó Ä-ãýýñ ººðèéí ç¿¿ëòèéã øààðäàõ ýðõòýé áîëíî. Áîäëîãûí ºãºãäëèéí äàãóó ÈÕ 106.1-èéí óðüäà÷ íºõöºëèéã äàðààõ áàéäëààð õàíãàñàí ãýæ ¿çíý.

À íü ºì÷ëºã÷ ìºí

Á íü ýçýìøèã÷ ìºí

Á íü ýçýìøèõ ýðõã¿é,

Õýðýâ Ä íü óã ¿íýò ýäëýëýýñ ÿìàð íýãýí ¿ð øèì õ¿ðòñýí òîõèîëäîëä ìºí ë ºì÷ëºã÷èä óã ¿ð øèìèéã òºëºõ ¿¿ðýã õ¿ëýýõ áîëíî.

Бодлого-1 (Эрүүгийн эрх зүй)

             Пүрэвтэй мөрийтэй тоглоод алдсан мөнгөө Дорж төлөхгүй байжээ. Дорж шинэ зөөврийн компьютертэй болсныг мэдсэн Пүрэв тэдний гэрийн ойролцоо амьдардаг Лхагва руу утасдаад “Доржийн гэрт орхисон компьютерээ авахуулах хэрэг байна. Дорж амралтын өдрүүдэд хөдөө явсан эзгүй байгаа. Гэхдээ намайг юмаа аваарай гэсэн юм” гэж тайлбарлаад “гэрийнх нь үүдний шалавчин доор түлхүүр нь байгаа. Гэрт нь очоод миний компьютерийг аваад ирнэ үү” гэж Лхагваас гуйжээ.

Лхагва ийнхүү утсаар ярьж байх үед гэрт нь байсан Лувсан яриаг сонсоод Доржийн гэрээс компьютер хулгайлахаар ухасхийжээ. Пүрэвийн гуйлтыг биелүүлэхээр Лхагва Доржийн байшинд ирэхэд арын хаалга нь онгорхой, гэрт нь Лувсан хамаг юмыг нь ухаад зогсож байх нь тэр. Лувсан баригдсанаа мэдээд цочин балмагдаж, арагшаа савж ойчихдоо толгойгоороо ширээний булан мөргөж ухаан алдав. Лхагва дээд давхрын өрөөнөөс хайж байгаад компьютерийг олж авав. Өөртөө компьютертэй болохыг хүсдэг байсан Лхагва Доржийн компьютерийг хүн олохооргүй газар нууж, өөрийн болгохоор шийдэв. Тэгээд цагдаагийн шуурхай алба руу утасдав. Цагдаагийн мөрдөгч нар ирэхээс өмнө Лувсан ухаан ороод, арын хаалгаар гараад арилаад өгөв. Харин Цагдаагийнхан ирэхэд Лхагва тэдэнд учир байдлыг ярьж, Лувсан компьютерийг аваад явчихсан байна гэж тайлбарлав. Цагдаагийнхан Лувсангийн гэрт ирэхэд тэрээр толгойндоо авсан гэмтлийн улмаас нас барсан байв.

Пүрэв, Лхагва, Лувсан /хэрэв амьд байсан бол/ нарыг ямар гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэж болох вэ? Тэдэнд тус бүртээ өөрийгөө өмгөөлөх ямар боломжууд байж болох вэ?